Luận về biếu tặng

Luận về biếu tặng (1925) là tác phẩm thuộc hàng kinh điển của Marcel Mauss. Trong cuốn sách nhỏ này, ông đã lập luận rằng những món quà không bao giờ “miễn phí”. Lịch sử của con người là lịch sử của những lần trao đổi quà tặng qua lại, và điều này vượt qua mọi ranh giới giữa vật chất và tinh thần. Món quà, ngoài giá trị của chính nó, còn bao hàm nhiều giá trị khác như về danh dự, địa vị, thậm chí còn giống như một sự thách thức đối với người nhận quà. Chính mối quan hệ giữa món quà và người tặng đã tạo ra nghĩa vụ “đáp trả” của người nhận. Luận về biếu tặng có lẽ là công trình nổi tiếng và khó hiểu vào bậc nhất của ngành nhân học xã hội. Nó hấp dẫn người đọc đến mức người ta có thể cảm thấy “tim đập mạnh, đầu nóng lên và tinh thần bị xâm chiếm bởi một xác tín còn chưa rõ lắm, nhưng mãnh liệt, là mình đang chứng kiến một sự cố quyết định của tiến triển khoa học.” (C.L.Strauss) khi lần đầu tiếp cận văn bản này. “Trong các xã hội thuộc loại lạc hậu hay cổ sơ, quy tắc luật lệ và quyền lợi nào làm cho sau khi nhận một món quà thì phải đáp tặng bằng một món quà khác? Có sức mạnh nào trong đồ vật mà người ta biếu, bắt người nhận nó phải đáp tặng cho người đã biếu?” Thực tế là, từ khi bắt đầu nghiên cứu về bản chất của việc trao đổi giữa những người thuộc nhóm Mélanésie ở Alaska và trong những xã hội Ấn – Âu cổ, Marcel Mauss nhận thấy rằng “nền đạo đức và nền kinh tế đó còn vận hành trong các xã hội hiện nay một cách liên tục và có thể nói một cách ngấm ngầm”.